Issue 56
Aug./Sept. 2001
/f]rs

cfj/0fsyf
cf/De
ljz]if syf
k|j[lQ
;DkfbsLo
v]ns"b
o'jf ;d:of
n'vf:t
;fdfGo 1fg
/f]rs} /f]rs
dx hf]8L
lj1fg
xfd|f] 7]ufgf
k':tssf /fhf
gjo'jf ;xsdL{af/]

h+undf eSg]===

h+undf e'Sg] hGt' s's'/ gx'g ;S5

8f= d's]zs'df/ rfln;] e'Sg] d[u M /t'jf

h+unsf] af6f] lxF8\bf h+unleqaf6 s'g} hgfj/sf] e'sfO ;'lgPdf tkfO{+n] h+unleq sxfFaf6 s's'/ cfof] eG7fGg' xf]nf . t/ Tof] e'sfO ;fFRr} s's'/sf] e'sfO g} xf] eg]/ tkfO{+ 7f]s'jf ug{ ;Sg'x'G5 <

cxF . olb tkfO{+ e'sfO eg]sf] s's'/sf] t x'G5 lg, c? s;sf] x'G5 / eG7fGg' x'G5 eg] tkfO{+sf] cg'dfg unt klg x'g;S5 .

xf], h+undf ;'lgg] e'sfO s's'/sf] geO{ Ps vfnsf] 3'Sg] -cyf{t\ e'Sg]_ d[u /t'jfsf] x'g;S5 . xh"/, e'Sg] d[u /t'jf .

cfpg'xf];\ oxfF g]kfnsf h+unx?df klg kfOg] s's'/n] h:t} e'Sg] d[u /t'jfsf af/] Ps lj1 8f= d's]zs'df/ rfln;]n] tof/ kfg'{ePsf] of] n]vaf6 hfgsf/L xfl;n u/f}+ Û

d[u kl/jf/sf w]/} ;b:ox? g]kfndf kfOG5g\ . To;dWo] dWod cfsf/sf] of] d[un] cfkm\gf] ;d"xnfO{ va/bf/L ubf{ jf p;sf] zq' b]Vbf jf t;{+bf s's'/ 3's]h:tf] cfjfh nuftf/ lgsfNg] x'gfn] o;nfO{ 3'Sg] d[u elgG5 . o;nfO{ z/L/sf] /ªsf] cfwf/df /t'jf d[u jf /ft] klg eGg] u/]sf] kfOG5 . vf; d[u hfltdf cfsf/sf] lx;fjn] of] d[u ;a}eGbf ;fgf] g} x'G5 .

cfsf/, ?k, /ª

k|foM @)–@% OGr x'g] /t'jf d[u ;lk|Psf] cj:yfdf #) OGr;Dd x'G5 . efn] / kf]yLdf efn] cln cUnf] / k'i6 b]lvG5 . ;fwf/0ftof @)–@@ lsnf]u|fd tf}n x'g] /t'jfx?sf] k'R5/ ;fgf] -#–$ OGr_ x'G5 . l;Ë nfdf] b]lvP klg xf8dfqsf] efu eg] lgs} ;fgf] @–# OGrsf] x'G5 / 6'Kkf] s]xL 3'dls{Psf] x'G5 . l;Ë c? d[usf] h:tf] xfFuf k/]sf] geO{ Ps–Ps j6f dfq x'G5 .

5f]6f] v}/f] e'Tnfn] z/L/ 9flsPsf] x'G5 eg] k]6, sfg / k'R5/sf] leqL efudf ;]tf /f}+ x'G5g\ . 3'F8fd'lg cln uf9f /f}+sf] 5fFof x'G5 eg] cg'xf/df l;Ëb]lv y't'gf]lt/ sfnf] /f}+sf] w;f{ x'G5 . To:t}, cfFvfsf] sf]zdf sfnf] ;fgf] w;f]{ x'G5 . o:tf] /ªsf] agfj6n] ubf{ /t'jf d[u cGo d[ueGbf lgs} /fd|f] / cfsif{s b]lvG5 . 6f9faf6 x]bf{ v}/f] -;'s]sf] s6';sf] kmnsf] /ª_ u]? /ªsf] b]lvG5, l5lKkPsf] w]/} uf9f x'G5 .

e'Ss k/]sf] z/L/, 5l/tf l;ª, l;ªf/Lh:tf] cg'xf/, 5f]6f] k'R5/ nD:ofOnf v'§fx?, ;fgf v'/ / k|foM ;]tf] sfg -leqL efu_n] ubf{ /t'jf d[u jg h+unsf] nf]enfUbf] jGohGt'df ulgG5 .

ljt/0f / jf;:yfg

/t'jf d[u / o;sf ljleGg ;d"xx? g]kfn, ef/t, a+unfb]z, adf{, >Ln+sf, rLg, hfkfg cflb b]zx?df kfOG5g\ .

g]kfndf /t'jf d[u t/fO{sf jgh+un / cf/Ifx?b]lv dWo kxf8 / pRr kxf8L le/fnf e"–efudf klg kfOG5g\ . /fd|f ;'/lIft jgh+undfq xf]Og, dflg;n] rnv]n ug]{, 3fF; bfp/f ug]{ kftnf jgx?df ;d]t of] n]vsn] /t'jf d[u e]6]sf] 5 . To:t} 7"nf h+unsf cf;kf;sf ;fd'bflos jgx?df ;d]t /t'jf d[u a:g / 3'Dg /dfpF5 . lrtjg, alb{of h:tf t/fO{sf lgs'~hx?b]lv /f/f, nfË6fË / ;]–kmf]S;'08f] If]qdf ;d]t /t'jfx? kfOPsf 5g\ . o; n]vsn] lgs'~hx?afx]s r'nfr'nL, Onfd, emfkf, b]j3f6 j/k/ /fdgu/, et]/Llt/ ns'jf, tfDs', wflbªsf] lemN6'ª, uN5L, af]sf em08f, sf7df08f}sf] km"nrf]sL 5]p5fp, a]a/, l;Gw'nLdf dfOyfg glhs, :ju{åf/L n]ssf] tn / afË];fnsf] h+un, d]nDrL / bf]/Lªsf ;–;fgf, kftnf h+unx?df s]xL jif{cl3 /t'jf d[u e]6\g] df}sf kfPsf] lyof] . pk/f]Qm :yfgx?df /t'jfsf] /ª eg] cln km/s e]l6Psf] 5 .

o;/L /t'jf d[u ljljw xfjfkfgL / jg:klt ePsf If]qx?df a8f] sf}t'xntfk"j{s /Dg ;Sg] km/flsnf] ljt/0fdf cEo:t k|f0fL b]lvG5 .

cfgLafgL / :jefj

/t'jf d[u nHhfn' / sfFy/ d[u xf] . k|foM dWolbgdf cg's"n 7fpFdf cf/fd u/L laxfg a]n'sf kftnf h+unx?df rg{ lg:sFbf ;lhn} b]Vg ;lsG5 . x'g t cGo k|f0fL h:t} /ftL klg logLx? ultzLn x'G5g\ . w]/}h;f] PSn} lxF8\g] oL d[ux? rf/ kfFrsf] ;–;fgf ;d"x agfP/ klg cfkm\gf ultljlw ub{5g\ .

k|foM lxpFbdf efn] nfuL ^ dlxgf ue{df /xL jiff{ cl3 aRrf hGdG5 . kf7f–kf7LdWo] s'g} Psdfq Ps a]tdf hGdG5g\ t/ slxn]sfxLF h'DNofxf klg x'G5 . 3fF; vfg g;s'Gh]n dfpsf] b"wdf cfl>t kf7fx? ;'/lIft 7fpFdf n's]/ a:5g\ . kf]yL a]nfa]nf cfO{ b"w r';fpF5] / aRrfeGbf 6f9f g} rl//xG5] . o; n]vsn] dsfn'sf] ns'jf, tfDs'df @=% lsnf]sf] ;fgf] aRrf e]6]sf] lyof] . To; aRrfn] ;dfTbfdfq afv|fsf] kf7fn]em}+ DofF DofF ub{Yof] eg] 5f]8LlbFbf glhs}sf] em\of;df r'krfk n's]/ a;]sf] b]lvPsf] lyof] .

/t'jf d[ux?sf] ;'F£g] / b]Vg] zlQm ;fwf/0f x'G5 eg] ;'Gg] / n'Sg] Ifdtf eg] pRr:t/sf] x'G5 . o; n]vsn] afFb/ kR5\ofpFb} h+undf lxFl8/xFbf sl/a # ld6/df % ldg]6;Dd /t'jf d[usf] glhs a:g kfPsf] lyof] . n]vssf] rxnkxnkl5 /t'jf d[u efu]sf] lyof] .

dl;gf 3fF;kft / slnnf d'06fx? vfg ?rfpg] /t'jf d[ux? lbgdf Psk6s kfgL vfg] ub{5g\ . o;n] g"gsf] nflu df6f] jf 9'+uf rf6]sf] eg] yfxf 5}g . jo:s /t'jf d[usf] l;ª j}zfv h]7lt/ emb{5g\ / afFsL efu /f}+ / df;'sf] 7"6f]h:tf] b]lvG5 .

g]kfndf l:ylt

x'g t /t'jf d[unfO{ ;+/lIft ;"rLdf kfl/Psf] 5}g . ljutdf cTolws dfqfdf ePsf] lzsf/n] logsf] ;+Vof 36]sf] 5 . ;fdfGo tyf htf;'s} kfOg] egL ljz]if ;+/If0f glbOP klg ;+VofTds lx;fan] Go"g /x]sf /t'jfx? xfjfkfgL / e"–agf]6 cg';f/ km/s /ª ?ksf e]l6G5g\ . xfd|f] b]zdf kfOg] ljleGg k|sf/sf /t'jfx?sf] a}1flgs cg';Gwfg u/L ltgsf] lg?k0f ug'{kg]{ s'/fdf hf]8 lbg' h?/L 5 .

à -;fef/M lj1fg n]vdfnf, /f]gf:6_

hd{gLdf klg ufO{hfqf


s'g}klg JolQmn] a]9+u] tfndf n'uf nufPdf, af]n]df jf sfd u/]df …s:tf] ufO{hfqf u/]sf] ÛÚ eGg] k|rng cfd ?kdf kfOG5 . x'g klg ufO{hfqf kj{ eg]s} a]9+usf] klx/g nufP/ cfPsf hf]s/x?n] k|x;g tyf Jo+u u/]/ dgf]/+hg ul/g] kj{ xf] . tL hf]s/x?nfO{ g]jf/Ldf …VofnÚ elgG5 .

g]kfndf of] kj{ k|To]s jif{ efb| s[i0f k|ltkbfb]lv s[i0ffi6dLsf] lbg;Dd dgfOG5 . elgG5, of] ufO{hfqf kj{ dgfpg] k|rng /fhf k|tfk dNnn] rnfPsf x'g\ . pgsf sfG5f 5f]/f rqmjtLGb| dNnsf] d[To' ePkl5 pgsL sfG5L /fgLn] ;fx|} zf]s ug{ nflug\ . zf]sn] ljXjn ePsL /fgLnfO{ …;a}sf] ;Gtfg d5{g\ / ;a}n] o:t} zf]s Aoxf]g'{ k5{Ú eGg] b]vfpg cf–cfkm\gf d/]sf JolQmsf] gfddf ufO{ jf dfG5]nfO{ ufO{ h:t} l;+uf/]/ zx/ kl/qmddf u/fpg / To;nfO{ clgjfo{ ?kdf xg'dfg 9f]sf -Tolta]nf /fhf a:g] b/jf/_df Nofpg' kg]{ cf1f pgn] lbPsf lyP . Toltn] klg /fgLsf] dg zfGt gePkl5 /fhfn] km]l/ ljleGg k|sf/sf dgf]/+hgfTds k|x;g tyf Jo+Uo sfo{qmd klg u/fpg] cfb]z lbPsf lyP .

o;/L Tolta]nfb]lv g} sf7df08f}df z'? ePsf] k|rng pkTosf / cGo zx/x?df klg z'? x'g yfNof] . clxn] klg vf; u/]/ sf7df08f}, eQmk'/ tyf nlntk'/df cfkm\gf] kl/jf/df s'g} klg ;b:osf] d[To' ePdf efb| s[i0f k|ltkbfsf] lbg To; 3/af6 ufO{ cyjf dfG5]nfO{ ufO{h:t} u/L l;+uf/]/ cf–cfkm\gf] Onfsfdf 3'dfpg] ul/G5 . ;fy} To; kl/jf/n] 3'Dg cfpg] ;a} ufOhfq]x?nfO{ dfnk'jf, xn'jf, k'/L tyf kmnkm"n afF8\g] k|rng 5 . k|ltkbfsf] ef]lnkN6b]lv eg] ;fdflhs lj;+ult / ljs[ltx? tyf g]tfx?k|lt Jo+Uo u/]/ agfOPsf] gf6s, k|xzgx?sf] ;8s k|bz{g ul/G5 -of] lbj+ut ePsfsf] 3/ kl/jf/af6 ul/g] geP/ dg nfusf] hf];'s}n] klg ul/g] sfo{qmd xf]_ . o;}a]nf d[t JolQmsf] ;Demgfdf pgsf] hLjgsf ;Dk"0f{ 36gfx? ;dfj]z u/]/ tof/ kfl/Psfx? uLtLsyf cfkm\gf] Onfsfsf] 6f]n 6f]ndf uP/ ;'gfpg] ul/G5 . o:tf] uLltsyfnfO{ /fdfo0f elgG5 .

of] kj{ pkTosfafx]s ag]kf, w'lnv]n, b]fnvf, ef]hk'/, Onfd, lj/f6gu/, jL/u+h, x]6f}+8f, kf]v/f cflb zx/x?df jf g]jf/x?sf] a:tL ePsf cGo zx/x?df klg dgfOG5 . o;} cj;/df kf6gdf ;Too'usf] elgPsf] wfg, rfdnsf] gd"gf / sf7df08f}sf] 7d]ndf :j0f{ tyf /htsf] cIf/ n]lvPsf] k':ts klg k|bz{g ul/G5 .

o:t} vfnsf] ufO{hfqf kj{ hd{gLdf klg dgfpg] ul/G5 eGbf s] tkfO{+ kTofpg' x'G5 < t/ oxfF lbOPsf] kmf]6f]x? x]g'{eof] eg] tkfO{ gkTofO{ w/} kfpg'x'Gg .

ca cfpg';\, hd{gLdf s;/L ufO{hfqf dgfOG5 eGg]af/] Psl5g rrf{ u/f}+ Û

hd{gLdf dgfOg] ufO{hfqf kj{sf] gfd xf]– sflg{en (Carnival) . of] kj{ hd{gLsf ;a} zx/ / ufpFx?df dgfOG5 . t/ ;a} zx/x?df Ps}lbg dgfOFb}g . ljleGg zx/df ljleGg ;dodf dgfOG5 .

h'g lbg h'g zx/df of] kj{ dgfOG5, ToxfF Tof] lbg ;/sf/L ljbf x'G5 . Tof] lbg ufOhfq]x? 3'Dg] zx/sf] af6f] g} aGb x'G5 / s'g} klg oftfoftsf ;fwgx? ToxfF hfg lbOFb}g . k"/} oftfoft aGb x'G5 .

vf;u/L of] kj{ hd{gLsf] k/+k/fsf] ;Demgf ug{sf] nflu dgfOG5 . sflg{ensf] lbg hd{gx? k/+k/fut klx/gdf k/+k/fut afhfufhf;lxt zx/ tyf ufpF kl/qmdf u5{g\ . klxn] klxn]sf dflg;x?n] s:tf lsl;dsf n'uf nufpFy], s;/L sfd uy]{, s;/L ;8s ;kmf uy]{ / Tolta]nf ToxfF s:tf] lsl;dsf] /Lltl/jfh tyf rfnrngx? lyP eGg] s'/f of] lbg k|bz{g ul/G5 . olt;Dd ls a[4fx?sf] d's'08f] / Tolta]nf a[4fx?n] nufpg] n'uf nufP/ pgLx?n] af6f]df lxF8\bf lxF8\b} s;/L af6f]d} lk;fa km]y]{ eGg] s'/f;d]t o; cj;/df k|bz{g ul/G5 . /, 3f]8fn] tfGg] alUuh:tf k/+k/fut oftfoftsf ;fwg tyf cGo lsl;dsf k'/fgf k'/fgf ;fdfgx? klg o;a]nf af6f] af6f]df 3'dfpFb} k|bz{g ul/G5 .

o;sf] ;fy} jt{dfg cj:yfdf b]vfk/]sf /fhg}lts ljs[ltk|lt Jo+Uo ug]{, g]tf tyf ;/sf/ k|d'v / ;/sf/L kbflwsf/Lx?sf] gSsn ug]{, pgLx?sf] sf6'{g k|bz{g ug]{, pgLx?n] u/]sf sfdsf/jfxLk|lt Jo+Uo ug]{h:tf s'/fx? klg To; kj{df k|bz{g ul/G5g\ . To; kj{df k|bz{gsf/Lx?n] la:s'6, rsn]6, r'O+{udh:tf vfg]s'/fx? bz{sx?nfO{ ljt/0f ug]{ rng klg 5 .

nf} ca tkfO{+ g} eGg';\ t ToxfFsf] ufO{hfqf-sflg{en_ / oxfFsf] ufO{hfqfdf s] km/s 5 < à