Nawa yuwa Issue 56 Aug./Sept. 2001
syfx?

cfj/0fsyf
cf/De
ljz]if syf
k|j[lQ
;DkfbsLo
v]ns"b
o'jf ;d:of
n'vf:t
;fdfGo 1fg
/f]rs} /f]rs
dx hf]8L
lj1fg
xfd|f] 7]ufgf
k':tssf /fhf
gjo'jf ;xsdL{af/]

h+undf eSg]===

csj/, aL/ansf] syf

d'lvofsf] Gofo
d'Qmf >]i7

/jf/df sfd ubf{ub}{ Ps lbg aL/ansf] xftaf6 7"nf] ulNt x'g k'u]5 . pgsf] To; ulNtnfO{ dfkmL lbg ;lsG5 eGg] csa/ jfbzfxnfO{ nfu]g . aL/ann] u/]sf] ulNtdf ;hfoF lbgsf] nflu jfbzfxn] ef/bf/x?;Fu ;Nnfx lng vf]h] . t/ aL/ann] pgnfO{ ef/bf/x?;Fu ;Nnfx ug{ lbPgg\ . pgn] jfbzfx;Fu cg'/f]w u/]– ædxf/fh, Pslbg tkfO{+n] dnfO{ eGg'ePsf] lyof]– s'g} lbg d}n] ulNt u/]5' eg] To;sf] OG;fkm ug]{ JolQm d cfkm}+n] 5fGg kfpg] 5' .Æ

æcF xf], d}n] eg]sf] lyPF .Æ jfbzfxn] hjfkm lbP .

syfx?

csj/, aL/ansf] syf
á d'lvofsf] Gofo
n3'syf
á l;+xsf] OR5f

á wgLsf] u/La
afnsyf
á cf"ksf b'O{ af]6x?

æp;f] eP cfh d]/f] OG;fkm ug]{ JolQm d}n] g} 5fGg kfpg' k¥of] .Æ

ænf} x'G5, ltdL cfkm} 5fg .Æ jfbzfxn] dGh'/L lbP .

jfbzfxsf] dGh'/L kfPkl5 aL/ann] kfFrj6f ufpFsf blnt hfltsf d'lvofx?nfO{ 5fg] . pgsf] of] 5gfOaf6 jfbzfxnufot ;a} ef/fbf/x? 5Ss k/] .

t}klg jfbzfxn] tL kfFr}hgf d'lvofx?nfO{ aL/ann] u/]sf] ulNtaf/] lj:t[t hfgsf/L lbP/ plrt b08 ;hfoF lbg] x's'd lbP .

tL d'lvofx? cfkm"n] kfPsf] ;Ddfg b]v]/ lgs} v';L eP . /, pgLx?df aL/an;Fu abnf lng] efjgf klg pgLx?n] ;f]r]– æo;n] xfdLnfO{ a]nf a]nfdf cK7\of/f]df kf/]sf] 5 . o;;Fu abnf lng] of] g} plrt df}sf xf] . of] df}sfnfO{ v]/kmfNg' x'Fb}g . To;sf/0f o;nfO{ o:tf] b08 lbg'k5{, h'g b08 p;n] hLjge/ e'Ng g;sf];\ . /, kl5 xfdL;Fu To:tf] Jojxf/ ug{ pm 8/fcf];\ .Æ

To;kl5 aL/annfO{ s] ;hfoF lbg] eGg] s'/fdf 5nkmn x'g yfNof] . 5nkmnsf] qmddf Pshgf d'lvofn] eGof]– æ;fyLx?, aL/ansf] ck/fw t lgs} 7"nf] xf] . p;nfO{ To; ck/fwsf] ;hfoF:j?k 8]9;o ?lkofF hl/jfgf lt/fpg' k5{ .Æ

…oltsf ?lkofF hl/jfgf <Ú klxnf] d'lvofsf] s'/f ;'g]/ bf]>f] d'lvof t:of]{ . p;n] eGof]– æoltsf k};f hl/jfgf lt/fof] eg] aL/ansf] afnaRrfdf s] c;/ knf{ < p;sf] 3/kl/jf/} gfz x'G5 . p;nfO{ ;o ?lkofF hl/jfgf lt/fpg' plrt xf]nf .Æ

bf]>f]sf] s'/f ;'lg;s]kl5 t]>f] d'lvofnfO{ Tof] /sd klg a9L nfUof] . p;n] To;df rfnL; ?lkofF 36fP/ ;f7L ?lkofF hl/jfgf lt/fpg] k|:tfj /fVof] .

ca kfnf] cfof] rf}yf] d'lvofsf] . rf}yf] d'lvofn] eGof]– æolt k};f hDdf ug{ klg aL/annfO{ ufx|f] x'G5 . olQsf /sd t w]/} g} x'G5 .Æ

p;sf] s'/fnfO{ kfrf}+ d'lvofn] klg ;dy{g u¥of] . cflv/df ;a}sf] 5nkmnaf6 aL/annfO{ krf; ?lkofF hl/jfgf lt/fpg] lg0f{o eof] .

To;kl5 pgLx?n] jfbzfx;Fu lalGt r9fP– æxfdLn] aL/annfO{ pgsf] ck/fw x]/]/ krf; ?lkofF hl/jfgf u/]sf 5f}+ . of] 7"nf] /sd xf] . To;sf/0f pgL;Fu of] /sd c;'nL ug{sf] nflu s8fO{ gul/of];\ .Æ

o;/L cfkm\gf] lg0f{o ;'gfP/ tL kfFr}hgf d'lvofx? jfbzfxsf] cf1f lnP/ ufpF kms]{ .

jfbzfxsf] nflu t of] krf; ?lkofF s]xL lyPg . t/ tL ufpFsf u/Lj d'lvofx?sf] nflu of] Hofb} 7"nf] /sd lyof] . afx|} dlxgf /ftlbg v6]/ sfd ubf{ klg jif{sf] bz ?lkofF;Dd klg arfpg pgLx?nfO{ s7Lg kb{Yof] . To;}n] pgLx?sf] nflu Tof] krf; ?lkofF klg lgs} a9L nfu]sf] lyof] . To;}n] pgLx?n] sd dfq hl/jfgf tf]s] . /fhf cfkm}+n] hl/jfgf tf]s]sf eP, kSs} 7"nf] /sd hl/jfgf tf]Sy] .

o;/L aL/ann] rnfvL u/] . pgsf] of] rnfvL b]v]/ jfbzfxn] dgdg} aL/ansf] k|z+;f u/] .


n3'syf

l;+xsf] OR5f

– ljjz j:tL

h+undf km]l/ lx+;fsf] qmd tLa| eof] .

s]xL ;dootf h+undf lx+;f 36\g] qmddf ;'wf/ cfPsf] lyof] . h+unL hGt'x?n] zflGtsf] ;f; km]g{ kfpg] jftfj/0f tof/ x'Fb} lyof] . h+unsf] /fhf l;+xn] ;d]t s]xL ;dosf nflu lx+;f–lj/fdsf] 3f]if0ff u/]sf] lyof] .

t/, lx+;f–lj/fd nfdf] ;do;Dd x'g;s]g .

h+undf lg/Lx / lgD5/f hgfj/x?sf nf; oqtq b]lvg yfn] . h+undf a9\b} uO/x]sf] lx+;fnfO{ s;/L Go"g t'Nofpg] < eGg] ljifodf ;a} hGt'x? lrlGtg lyP . vf;u/L, clx+;|s hgfj/x?df Tof] lrGtf a9]sf] lyof] .

Ps lbg Pp6f v/fof]n] h+unsf c? hgfj/x? ;fd'Gg] h+unL hgfj/x?df r]tgf hfu[t u/fpg lx+;flj/f]wL Pp6f uf]i7Lsf] cfof]hgf ug]{ k|:tfj /fVof] . v/fof]sf] k|:tfjnfO{ ;a} hgfj/x?n] ;xif{ :jLsf/] .

t/ h+undf s'g} sfo{qmd ug'{kbf{ l;+xsf] cg'dlt / k/fdz{ lng'kg]{ lgod sfod g} lyof] . l;+xnfO{ g;f]wL c? hgfj/x?n] s'g} klg sfo{qmd ug{ ;Sb}gy] . h;n] ub{Yof], p;n] s7f]/ ;hfoFsf] eflubf/ aGg' kb{Yof] .

v/fof]sf] g]t[Tjdf hgfj/x?sf] 6f]nL l;+xl;t cg'dlt lng uP .

ælsg cfof}, ltd]? <Æ –l;+xn] /aflkmnf] 9+un] ;f]Wof] .

æxh"/, h+undf a9\b} uO/x]sf] lx+;fn] xfdLdf w]/} lrGtf hufPsf] 5 . t;y{, xfdLn] lx+;flj/f]wL Pp6f uf]i7L ug{ nflu/x]sf 5f}+ . To;sf] lglDt xh"/l;t cg'dlt lng cfPsf xf}+ .Æ –;Dk"0f{ hgfj/sf] g]t[Tj ub}{ v/fof]n] ToxfF cfpg'sf] sf/0faf/] v'n:t atfof] .

æax't /fd|f] . h+undf a9\b} uO/x]sf] lx+;f b]v]/ d klg lrlGtt 5' . o:tf uf]i7Lx? /flvg' kb{5 .Æ –l;+xn] cfkm\gf] g+u|f ltvfb}{ atfof] .

æsfo{qmdsf] ljj/0f x]/f}+ g t ÛÆ –l;+xn] atfof] .

l;+xsf] s'/f e'OFdf v:g]lalQs} xl/0fn] sfo{qmd ljj/0f k]z u¥of], l;+x;fd' . l;+xn] w]/}a]/;Dd ud]/ x]¥of] . /, tTsfn ;f]Wof]– æk|d'v cltly s;nfO{ /fVg] 6'+uf] ePsf] 5 <Æ

ælg0f{o eO;s]sf] 5}g xh"/, clxn];Dd ÛÆ –d[un] atfof] .

l;+xn] ToxL ;do cfkm\gf] d':sfg 5¥of] . c? hgfj/x?n] klg l;+xsf] d':sfgnfO{ ;fy lbFb} d':s'/fP .

ælx+;flj/f]wL pSt uf]i7Lsf] k|d'v cltly aGg dnfO{ w]/} OR5f 5 .Æ –km]l/ d':sfg 5b}{ l;+xn] cfkm\gf] OR5f JoSt u¥of] .

;a} hgfj/x? d'vfd'v ug{ yfn] .

æs]xL cK7]/f] k5{ <Æ –l;+xn] ;f]Wof]Ù c? hgfj/x?sf] cGof}nnfO{ a'em]/ .

æx}g, x}g, kb}{g .Æ –v/fof]n] x8\a8fpFb} hjfkm lbof] . c? ;a} hgfj/x?n] klg ;xdltdf 6fpsf] xNnfP .

ælx+;flj/f]wL sfo{x? dnfO{ w]/} dg k5{ .Æ –l;+xn] kmls{g yfn]sf hgfj/x?;fd' cfkm\gf] ljrf/ JoSt u¥of] . h+undf lx+;flj/f]wL uf]i7L x'g] eof] . à

–sdnfdfO{ gu/kflnsf– $, l;Gw'nLdf9L .


wgLsf] u/La

– cfTdf/fd zdf{

/fhwfgLdf gfd rn]sf w]/} af]l8{ª :s"nx?dWo] æu/Lj af]l8{ª dfWolds ljBfnoÆsf] rrf{ lgs} x'g] ub{Yof] . d"ntM of] ljBfnon] a9L rrf{ kfpg'sf] sf/0f oxfF cWoog/t cG7fGgAa] k|ltzt wgf9\oju{sf 5fq–5fqfx? ePsfn] klg xf] . :s"nn] cfkm\gf] k|rf/ ubf{ bz k|ltzt u/Lj 5fq–5fqfx?nfO{ lgMz'Ns k9fOG5 eg]/ k|rf/ u/] klg cG7fGAa] k|ltzt ljBfyL{x? pRr kb:y sd{rf/L, 7"nf–7"nf Jofkf/L, gj wgf9\oju{, dGqL, k"j{ k|wfgdGqL, ;f+;b cflbsf 5f]/f5f]/L / gflt gfltgfn] ljBfno el/Psf] lyof] .

Ps b'O{ ;fn lj/fP/ P;=Pn=;L=sf] k/LIffdf af]8{ Nofpg ;kmntf k|fKt u/]sf sf/0f klg /fhwfgLsf cleefjs ju{df :s"nn] lgs} gfd sdfPsf] xf] . To;f] t :s"nn] af]8{df cfpg 3"; v'jfPsf] s'/f a]nfavt kqklqsfdf rrf{ gePsf] eg] xf]Og . x'g t k9fO lgs} /fd|f] eP/ xf] ls s] xf], xfdLh:tf cNk1fgLsf nflu Tof] t yfxf x'g] s'/f klg ePg . h]xf];\ ;du|df eGbf …u/Lj af]l8{ª dfWolds ljBfnoÚ gfd, sfd / bfdn] ubf{ /fhwfgLdf rrf{df cfOg} /xGYof] .

jt{dfg ;+rf/ / k|rf/sf] o'udf ;w}+ rrf{sf] s]Gb|ljGb'df /lx/xg'k5{ eGg] ufF7L s'/f a'em]sf :s"nsf lk|lG;knn] cfkm" cfof]hs eP/ ljBfnos} gfddf …u/LjÚ ljifos lhNnf:t/Lo dfWolds ljBfno lgaGw k|ltof]lutfsf] cfof]hgf;d]t u/] . sf7df08f}df /x]sf cg]sf}+ Pkm=Pd= /]l8of]dfkm{t\ k|ltof]lutfdf k|fKt lgaGwnfO{ k|ToIf k|;f/0f ug]{;d]t Joj:yf cfof]hs :s"n …u/La af]l8{ª dfWolds ljBfnoÚn] g} u/]sf] lyof] . :s"nn] rnfvLk"j{s cfkm\g} ljBfnodf cWoog/t\ k"j{ k|wfgdGqLsf gfltnfO{ klxnf] k|fyldstf lbP/ /]l8of]df lgaGw jfrg ug{ nufof] .

s] ;Ghf]u k/]/ xf], )$^ ;fnsf] hgcfGbf]ngsf] jL/ zxLbsf efO eg]/ ToxL ljBfnodf d]/f] sfG5f] 5f]/fn] lgMz'Ns cWoog ug{ kfPsf] lyof] . To;}n] 5f]/f] Wofgk"j{s cfkm\gf] :s"n / ;fyLsf] k|ToIf k|;f/0f ;'Gg d;Fu cfP/ /]l8of] vf]nLdfUof] .

Pkm=Pd=df 5f]/f]sf] ;fyL …u/LjÚ ljifos lgaGw k9\b} elg/x]sf] lyof]– æu/Ljsf] 3/ e"FOtnfsf] x'G5 . u/Ljsf] 3/sf] sDkfp08 ;fgf] x'G5 . u/Ljx? dL7f] vfg gkfP/ b'Anf x'G5g\, To;}n] u/Ljsf] s's'/ klg b'Anf] x'G5 . u/Ljsf] df]6/ k'/fgf] / yf]qf] x'G5 . u/Ljsf] 3/sf] …lk|mhÚ l/Qf] x'G5====.Æ

Wofg lbP/ lgaGw k|ltof]lutf ;'lg/x]sf] 5f]/f]n] dnfO{ g} k|Zg u¥of]– æafaf lk|mh eg]sf] s] xf] <Æ à


afnsyf

cf"ksf b'O{ af]6x?

– /d]z ljsn

Pp6f ufpF glhs}sf] rf}/df b'O{j6f cfFksf lj?jfx? /f]lkPsf lyP . oL lj?jfx? Pshgf ufpFs} ;Hhgn] /f]k]sf lyP .

b'O{–rf/ jif{kl5 tL la?jfx? 7"nf eP . Pp6f af]6df n6/Dd kmnx? kmn]/ xfFufx? g'x]/ cfPÙ t/ csf]{ af]6rflxF yf/} /Xof] . To;df kmn -cfFk_ kmn]g .

cfkm";Fu} x's]{–a9]/ hjfg ePsf] ;fyLnfO{ yf/f] eP/ /x]sf] b]v]/ kmn nfu]sf] af]6 a8f] b'MvL eof] . clg Ps lbg p;n] gkmn]sf] af]6;Fu a8f] b'MvL :j/df eGof]– …alxgL Û ltdL / d;Fu} /f]lkof}+Ù ;Fu} x'Sof}{Ù a9\of}, t/ d]/f eg] oltsf kmnx? eP, ltdL eg] yf/L /Xof} . s] ug'{ dnfO{ a8f] b'Mv nfu]sf] 5 .Ú

t/ yf/f] ?vnfO{ eg] b'Mv nfu]sf] lyPg . cfkm"df kmn gnfu]sf]df p;n] cfkm"nfO{ slxNo} cefuL / b'MvL 7fg]g . p;n] kmn]sf] af]6;Fu eGof]– …lbbL Û dnfO{ t kmn gnfu]sf]df s'g} klg kL/ 5}g . sd;]sd d}n] ef/Ln] nlbP/ em's]/ t a:g' k/]sf] 5}g . a? d}n] b]Vtf t ltdL kf] cefuL / b'MvL 5f} . x]/ g oqf] af]em af]s]/ s'lk|P/ a:5\of}, t/ cfkm"n] af]s]sf] oqf] kmn ltd|f nflu s'g} sfdsf 5}gg\Ù ;a} csf{nfO{ -dflg;nfO{_ afF8]/ ;S5\of} . s] o;n] ltdLnfO{ s'g} kmfObf 5 <Ú

kmn]sf] af]6n] s'g} hjfkm lbPg, p;n] kmn kmnfpFb} uof]Ù dflg;df afF8\b} uof] . p;df x/]s jif{ n6/Dd cfFk kmNy], ;do ePkl5 cfFk kfSg z'? uYof]{, clg ToxfF ufpFn]x?sf] cf]O/f] nfUYof] . sf]xL 9'+ufn] lxsf{P/ cfFk emfy]{, sf]xL ?vd} r9]/ l6Ky] . cem s;}–s;}n] t xfFuf g} n5f/]/ efFlrlbGy] . o;/L dflg;n] dgnflu;Fu cfFk emfbf{, l6Ktf af]6nfO{ a8f] b'Mv lbGy] / cfFk lgv|Fbf pm ljNs'n} gfª\uf] x'GYof] . t/ ?v lglj{sf/ eP/, zfGt eP/ pleO/xGYof] .

– æb]Vof} t Û ltdL dnfO{ yf/L b]v]/ b'MvL x'GYof} lg, t/ b'MvL t deGbf ltdL kf] 5\of}+ .Æ –Ps lbg kmn dfG5]nfO{ n'6fP/ gfËf] / 3fOt] ePsf] ?v;Fu} yf/f] ?vn] eGof]– …x]/ t ltdL sqf] b'Mv u/]/, kmn kmnfP/ oL dflg;nfO{ VjfpF5\of}, n'6fpF5\of} . t/ oL a}+u'gL dflg;x? ltd|f] u'g dfGg';§f ltdLnfO{ n'5]/Ù gª\UofP/ gfª\u]emf/ kf5{g\, b'Mv lbG5g\ . x]/ ltdL s;/L pd]/} ge} olt rfF8} a"9L / 6L7nfUbL e};Sof} . t/ dnfO{ x]/ Û d cem} slt dtdtfpFbL 5' . ===g dnfO{ n'5\5, g s;}n] b'Mv lbG5 . d t ltdLeGbf stf xf] stf ;'vL 5' . ltdL t d"v{ 5\of}, cfkm"nfO{ o;/L n'5\g], gª\Uofpg] dfG5]sf] hftnfO{ klg ltdL ;w}+e/L cfkm\gf] kmn n'6fO/xG5\of} . slt d"v{ ltdL .Ú

– æxf] Û ltdL, ltdL deGbf /fd|L, t?gL, dtdtfpFbL 5\of} . xl/nL, el/nL 5\of}, o;/L x]bf{ ltdL deGbf ;'vL b]lvG5\of} .Æ cfkm\gf] yf/L ;fyLsf] 3d08L s'/f ;'g]/ kmn nfUg] ?vn] eGof]– æt/ ;fFRr} eg, s] ltdL ;'vL 5f} < ===x]/ dnfO{ dfG5]n] slt ?rfpF5g\Ù /ftlbg d]/f] jl/kl/ em'lDdG5g\, dnfO{ ;';f/ u5{g\ . xf], slxn]sfxL+ logLx?n] dnfO{ lryf]5{g\, n'5\5g\ / kL8f klg lbG5g\ . t/ sfvsf] lzz'n] cfdfsf] 5ftLdf cfkm\gf] lgbf]{if nfQL xflg/xG5 . t s] cfdfnfO{ To;af6 kL8f / b'Mv x'G5 < ===To;af6 p;nfO{ a? cfgGb x'G5, lsgeg] cfdfsf] :jefj g} ToxL xf], cfkm\gf] b"waf6 afnssf] /Iff ug'{ . ltdL cfdf x'g ;lsgf}+ . To;}n] ltdLnfO{ cfdf x'g'sf] cfgGb / ;Gtf]ifsf] kQf] 5}g . PskN6 …cfdfÚ aGg] sf]lz; u/ . clg yfxf kfpg]5f}– cfdf ag]/ lgZjfy{ cfkm\gf] ;GtfgnfO{ kfnLkf];L x'sf{pg] b'Mv slt cfgGb lbg] s'/f x'G5Ù slt ;'v ldN5 cfkm\gf] caf]w aRrfx?sf] lgbf]{if a'emfO, lgbf]{if k|xf/ vKg . To;}n] d t ;fx|} ;'vL 5' .Æ

æd"v{ ÛÆ kmnxLg ?v d'vn] s]xL gaf]nL dgdg} d'd'{l/O{ . t/ p;nfO{ stfstf cfkm\gf] glhs sf]xL klg gcfPsf], cfkm"nfO{ s;}n] jf:t} gu/]sf] / p;nfO{ dfq jf:tf u/]sf] / p;lt/ dfq} em'lDdPsf] b]v]/ Oiof{h:tf], kL8fh:tf] klg x'gyfNYof] . t/ klg p;n] cfkm\gf] cx+sf/sf] sf/0fn] cfkm"nfO{eGbf ;fyLnfO{ g} d"v{ 7fgL– æd"v{ Û o:t} d"v{n] xf] ;+;f/df b'Mv kfpg] .===cfkm"nfO{ t oL xfO;+rf] Û s;}sf] nSsf g wSsf . ===cfkm\g} dgdf]hdf v]Nof], vfof], afFRof] a;\ .Æ

o;/L tL b'O{ cfFksf af]6 cf–cfkm\g} ;f]rfOdf afFlr/x]sf lyP .

To:t}df Ps lbg tL cfFksf] af]6 /f]Kg] ;HhgsxfF Pshgf dflg; cfof] . p; ;Hhg;Fu cfFksf ?vx?lt/ b]vfpFb} eGof]– …dxfzo Û tkfO{+sf] ?v dnfO{ a]Rgf];\ . d o;sf] sf7af6 ;fdfg– d]r, b/fh, 6]lanx? agfpF5' .Ú

Tof] dflg; sf7sf ;/–;fdfg agfpg] l;sdL{ lyof] . cfFksf] af]6sf] a}7s–;fdfg /fd|f] / alnof] x'G5 eg]/ p;n] cfFksf] af]6 lsGg vf]h]sf] lyof] . ;Hhgn] eg]– æx'G5 n}hfpm . t/ Tof] kmNg] ?vrflxF d lb+Gg . nfG5f} eg] of] yf/f]rflxF n}hfpm .Æ

;Hhgsf] cf1f kfPkl5 l;sdL{n] a+r/f]sf] klxnf] rf]6 yf/f] ?vsf] km]bdf lxsf{of] . a+r/f]sf] rf]6n] yf/f] ?v /Gylgof] . p;nfO{ cToGt kL8f eof] . ca p;sf] hLjg ;dfKt x'Fb} lyof] . ca p;nfO{ cfkm\gf] b'ef{Uosf] cg'ej eof]– æx/] Û d}n] klg s]xL si6} ;x]/} eP klg dflg;sf] ;]jf u/]sf], dflg;nfO{ cfkm\gf] kmn VjfP/ pgLx?sf] dfof a6'Ng ;s]sL eP d}n] olt rfF8f]– of] hjfgLdf o;/L dg'{kg]{ lyPg . jf:tjdf d g} d"v{ / cefuL /lx5' .Æ

t/ ca k5'tfP/ s] x'GYof] / <==

s]xLa]/kl5 l;sdL{n] Tof] yf/f] ?vnfO{ 9fNof] / To;nfO{ uL+8–uL+8df 6'qmfP/ nUof] .

à -;|f]tM nf]ssyf_ @)%* ;fpg, cf?af/L